geboortekaartjes

Bij het op- en uitruimen van mijn vaders huis gaat elk snippertje papier door je vingers. En ik kan hier melden, dat zijn heel wat snippertjes. En niet alleen snippertjes of papier, maar dat is een verhaal voor een volgende post. Eerst maar even iets waarvan ik eigenlijk niet weet waar vast te leggen en te bewaren anders dan hier. De geboortekaartjes van mij en mijn broers en zussen. De oudste, Ineke, officieel Klaassien Jacoba, is vernoemd naar haar beide grootmoeders, Klaassien Driegen-Klok en Jacoba Niewenhuis-Boom. Waar de roepnaam Ineke vandaan komt blijft nog even gissen.

 Ineke is geboren in Amsterdam, daar waar onze vader en moeder tijdelijk bij mijn grootvaders broer Henri in getrokken waren. Rob, mijn vader, had aan het eind van zijn diensttijd zus Ineke verwekt en had voor het aankomende gezin nog geen eigen steede. Een huwelijk in augustus en Ineke's geboorte in december van dat zelfde jaar maakte het zoeken naar een baan tot een hoogste prioriteit. Ineke kwam dus ter wereld in Amsterdam, en wel in het ziekenhuis net naast de Schellinkwouderbrug. Het kaartje is door mijn vader zelf geschreven en gereproduceerd. Gezien de teksten op volgende geboortekaartjes valt op dat hier God's hand wordt genoemd, iets dat op geen ander kaartje wordt vermeld.  De naam van mijn moeder staat geschreven met een ij met puntjes. In veel vroegere aantekeningen staat dat altijd geschreven met een y, Henny dus. Maar eigenlijk alle latere verwijzingen melden Hennie. Alle volgende geboortekaartjes volstaan trouwens met alleen initialen van de ouders. 

Aangezien Ineke's grootouders van moederskant tijdelijk in Den Helder huisden, lag het vinden van een baan aldaar wel voor de hand. Rob begon als technisch tekenaar bij de gemeente Den Helder. Vrij kort daarop kwam nummer twee dan ook al. 

In de jaren vijftig van de vorige eeuw was het vrij gebruikelijk om zelf kaartjes te maken en deze te reproduceren, om ze vervolgens rond te sturen. Dikke uitgebreide boeken met voorbeelden bestonden er in die tijd nog niet. Dus ook  mijn vader, een goed tekenaar en gezegend met een mooi handschrift, maakte zelf een kaartje. Johannes Hendrik, vernoemd naar mijn beide grootvaders. Maar daar waar bij Ineke de eerste namen van de grootmoeders gebruikt zijn is in mijn geval "slechts" de tweede naam van één van mijn grootvaders gebruikt, Louis Johannes Theodorus Niewenhuis. Met de kennis van nu een opvallend detail. Als roepnaam wordt Han meegedeeld. Maar via Hanneman (vermeld op bewaarde zwart/wit negatieven uit die tijd) werd het Hansje en daarna is het Hans geworden en gebleven. 

Kort daarop al komt nummer drie, ook in Den Helder, ter wereld. 

Marianne, geen geboortenamen, geen vernoemingen, alleen Marianne. Duidelijk. Ook weer een zelf geschreven kaartje, maar op elk ervan met de hand een gele wimpel gemaakt waarin Marianne wordt aangekondigd. Met blijdschap wordt kennis gegeven. Opvallend is in de aankondigingszin het gebruik van de hoofdletter W in wij.  Een ander, klein, detail, hier is broer Han dus nog Hansje.

De dienstbetrekking in Den Helder is echter van korte duur. Rob is ambitieus, hij wil meer dan alleen tekenaar zijn. Hij vindt een nieuwe baan in Hoorn. De eerste tijd is het met een brommertje heen en weer pendelen tussen Den Helder en Hoorn. Een kort tijdelijk verblijf in Scharwoude waar vanuit het raam van de boerderij de koeien de baby, dreumes en peuter regelmatig schrik aanjagen. Maar dat staat het verwekken van nummer vier niet in de weg. Net als aan de Veenenlaan in Hoorn een woning is betrokken volgt Gerda.

Geboren in het ziekenhuis, Sint Jan, rooms dus, en niet erg in lijn met de betrekkelijk nieuw gevonden gereformeerdheid.  Misschien wel omdat de directe buren, de zusters Bep en Miep van Diepen. Bep werkt in dat ziekenhuis en beide zussen zijn praktiserend katholiek. Gerharda Walburg dus. De naam Gerharda ben ik in de zoektocht naar oude familieleden wel meer tegen gekomen. In de Achterhoek. Maar ik betwijfel of mijn ouders in die tijd enig benul hadden van die oorsprong van de Niewenhuizen. Gerharda dus, maar waar de voornaam Walburg vandaan komt is voor mij in nevelen gehuld. 

In ieder geval is van de eenvoudige aankondiging "Geboren", via "Met blijdschap geven Wij U kennis van de geboorte", de aanhef "In grote dankbaarheid en blijdschap ...."geworden. Een aanhef die daarna zo ongeveer standaard wordt. Want het is nog niet op. 

Nummer vijf:  Hier is het gebruik van bijna alleen maar kleine letters opvallend. Het lijkt een bewuste moderne opmaak. Jammer alleen dat er dan toch één hoofdletter door glipt. Gerda. Een ander detail is, ook heel modern, de moeder staat boven de vader. De kaartjes van Gerda en Ivonne zijn overigens wel de eerste die echt gedrukt worden. Niet zelf geschreven en gereproduceerd. En hoewel eenvoudig van opmaak, zonder afbeeldingen of opsmuk, op lekker dik papier gedrukt. Gerda's kaartje is nog een enkel "visitekaartje formaat" geboortekaartje, die van Ivonne is al een dubbel geslagen kaartje. 

De eerste, en enige, met een voorgedrukte afbeelding op het kaartje is de aankondiging van Henk:

Henk, een jongetje, dus misschien daarom de vader weer eerst? De achternamen staan nu helemaal in capitalen. Was dat een moderne typesetting toen? Het lijkt er op dat de ruimte ontbreekt voor de namen van broer en zusjes, dus is volstaan met die mededeling. 

En, zal blijken, tot besluit, een jaar of vijf na Henk :

Wij is wij geworden. Robert-Wim, "en het wordt geen Robert, en het wordt geen Wim, het is en blijft Robert-Wim", iedereen noemt hem van begin af aan Tim. Pa is creatief bezig geweest, heeft zelf het kaartje getekend. Niemand weet waar de automobiel van Olie B. Bommel vandaan komt. Waarom die is na getekend. Ook opvallend is dat het gebruik van alleen kleine letters voor de namen van de andere familieleden weer is terug gekomen. Maar Marianne is wel ineens Marian. En omdat dat allemaal uit de hand van vader Niewenhuis komt kunnen we dat niet aan zetters of correctors wijten. 

Aldus, de geschiedenis van de geboortekaartjes van de leden van het gezin Niewenhuis-Driegen. Bijkomende conclusie mijnerzijds is dat waar ik altijd gedacht heb dat mijn vader zeer precies was, hij hier de indruk wekt snel wat in elkaar gedacht te hebben. Consequent zijn en elk detail controleren is het hier in ieder geval niet geweest.